بسم رب المنتظر

در اسلام، انسان، خلیفه الله فی الارض(۱)، جانشین خدا و کارگزار او در زمین است. هدف اصلی آفرینش او، عبودیت الهی است(۲) تا او را به مرحله کمال انسانی خویش ارتقاء دهد. بنابراین خوب خوردن و خوب آشامیدن و شکرگزاری کردن؛ ایفای بخشی از نقش عبودیّت او به شمار می آید.(۳) اسلام نه تنها با خوردن و لذت بردن از غذاهای خوب و سازگار مخالف نیست، بلکه با توجه به هدف آفرینش انسانی در اختصاص آن به مؤمنان چنین تغذیه ای را ترغیب می کند.(۴)

از دیدگاه صحیفه سجادیه، بهره مندی از نعمت های الهی برای کافر و مسلمان به یکسان مهیاست؛ وَ اَهْوَنَهُمْ عَلَیْکَ مَنْ اَنْتَ تَرزُقُهُ وَ هُوَ یَعْبُدُ غَیْرَک؛ و خوارترین آنها نزد تو کسی است که تو او را روزی می دهی و او جز تو را می پرستد.(۵)

«رِزقُکَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصاکَ…؛ روزی تو برای کسی که نافرمانی ات کرده، گسترده است».(6)

با این تفاوت که کافران همچون حیوانات به آن نظر می کنند،(۷) ولی انسان مسلمان، نگرشی متفاوت دارد. او خود را در حیطه غرایز زندانی نمی کند و می داند که رزق او از سوی خدا فراهم می شود(۸) و دوری از اعمال نامشروع، او را در تنگنا قرار نمی دهد.

بهترین معنای شکر خداوند متعال، خرج نعمت های خدادادی در مسیر عبودیت و بندگی است. البته خداوند رحیم، خود وضعیت بندگان را ترسیم کرده و در سوره سبا آیه ۱۳ می‌فرماید: و قلیل من عبادی الشکور؛ ولی عده کمی از بندگانم شکرگذارند.

امام صادق(علیه السلام) در معنای شکر و سپاس می فرماید:

شکر هر نعمتی پرهیز از استفاده آن نعمت در حرام ها و عصیان‌هاست.(۹)

شکر گفتاری، بیان عبارت نورانی "الحمدلله رب العالمین" است و شکر رفتاری، استفاده هر نعمتی در مسیر شایسته و بایسته آن نعمت که از سوی خالق هستی ترسیم شده، خواهد بود. امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: "شکر هر نعمتی پرهیز از حرام ها و دوری از گناهان درباره آن نعمت است."(10)

همه نعمت های مادی که انسان در لحظه لحظه زندگی خود از آن بهره مند می شود، می توانند در جهت معرفت بیشتر پروردگار برای او مفید باشند؛ چرا که بنده با دیدن این نعمت ها متذکر به منعم خویش می گردد. اگر ما همه چیز خود را برای خدا می خواهیم، باید نعمت های مورد استفاده ما، معرفت ما را نسبت به خدا بالا ببرد. در غیر این صورت، حق نعمت ادا نشده و در حقیقت کفران آن نعمت شده است و ما به واسطه کفران آن، استحقاق عقوبت پیدا خواهیم کرد و در مقابل خدا باید پاسخگو باشیم.

خداوند کریم می فرماید:

ثُمَّ لَتُسئَلُنَّ یَومَئِذٍ عَنِ النَعیم؛ سپس در آن روز(قیامت) از نعمت مورد سئوال قرار می گیرید.(۱۱)

خوردن و آشامیدن در نگاه دین، بهره گیری از نعمت الهی در مسیر بندگی خداست؛ از همین رو در آموزه های دینی برای این رفتار توصیه هایی آمده است؛ از جمله نهی از خوردن و آشامیدن به سان بیگانگان.

امام صادق(علیه السلام) می فرماید:

امیرمؤمنان(علیه السلام) پیوسته می فرمود: امور این امت همواره به خیر و صلاح خواهد بود، مادامی که به سان عجم ها]بیگانگان[ غذا نخورند و لباس نپوشند؛ پس هر گاه چنین کنند، خدا خوارشان می کند.(۱۲)

………………………

منابع:

۱ـ سوره بقره آیه : ۷۷

۲ـ ذاریات ، آیه : ۹۲

۳ـ سوره بقره، آیه : ۱۳۷

۴ـ سوره اعراف آیه : ۷۲

۵ـ صحیفه سجادیه دعاى ۵۲، بند ۲

۶ـ صحیفه سجادیه دعاى ۴۶، بند ۱۶

۷ـ صحیفه سجادیه دعاى ۱، بند ۸ و ۹

۸ـ دعاى ۳۲، بند ۲۸: «… انک خیر الرازقین؛ زیرا تو بهترین روزى دهندگانى»

۹ـ الکافی، ج۲، ص ۹۴ و ۹۵

۱۰ـ الکافی، ج ۲، ص ۹۴ و ۹۵

۱۱ـ سوره تکاثر آیه: ۸

۱۲ـ آیت الله جوادیآملی،عبدالله،مفاتیحالحیات،ص۱۳۹

وبلاگ: خانواده بهشتی