به گزارش اهروصال؛ حاشیه‌نشینی پدیده‌ای است که با اسکان غیررسمی و بدون مجوّز گروه بزرگی از مردم در مکانی در خارج از محدوده شهرها ایجاد می‌شود.
بر اساس آمار منتشر شده توسط وزارت راه و شهرسازی ایران در مرداد ماه امسال تعداد حاشیه‌نشینان در ایران ۱۹ میلیون نفر است، یعنی از هرچهار نفر ایرانی یک نفر در سکونت‌گاه های غیررسمی سکونت دارد و حاشیه ‌نشین است.
بسیاری از افرادی که در مناطق حاشیه ای سکونت دارند هم اکنون آسیب دیده نیستند اما ممکن است با توجه به ویژگی خاص این محدوده ها در آینده در معرض آسیب قرار گیرند و ضروری است که با برنامه ریزی از بروز این مساله پیشگیری شود.
حاشیه‌نشینی هیچ شباهتی به زندگی شهری و روستایی ندارد و دارای ویژگی‌های خاص و پایگاه اجتماعی و اقتصادی مجزا از زندگی شهری است.
خانه‌هایی فرسوده با مصالح کم‌دوام و غیراستاندارد که بدون نظارت کارشناسان فنی و اجرایی بصورت غیرفنی و غیراصولی ساخته شده از مشخصه‌های بارز حاشیه‌نشینی است.
شهر اهر هم با وجود پیشینه فرهنگی و تاریخی، متناسب با تاریخ و قدمت خود توسعه‌نیافته و یکی از عوامل مهم این قضیه ناهماهنگی بین دستگاه های مرتبط و همراهی و همکاری ضعیف بین دستگاه ها در این خصوص و در برخی مواقع داشتن شاید نگاه خیرخواهانه به‌جای نگاه کارشناسانه مدیران شهرستان است.
نماینده اهر و هریس در مجلس شورای اسلامی حاشیه نشینی را نتیجه سیاست های غلط و برخی تصمیمات گذشته دانست و گفت: این سیاست ها منجر به ایجاد فاصله طبقاتی شده و مردم روستاها به دلیل کمبود امکانات و زیرساختهای کافی نظیر آب، راه، امکانات آموزشی و فقدان زمینه های اشتغال مجبور شده اند جهت تامین معاش روزانه خود از روستاها به مناطق حاشیه شهری که زمین های ارزان قیمت در آن وجود دارد مهاجرت کرده و ساکن شوند.
بیت الله عبداللهی به ایرنا گفت: این افراد بطور معمول پس از مهاجرت با مشکلات اقتصادی و اجتماعی فراوانی دست و پنجه نرم کرده و در نهایت با بیکاری مواجه می شوند.
وی افزود: شهرداری ها نیز در شهرهای مختلف آنطور که شایسته ساکنان این مناطق است به این مناطق نظارت و رسیدگی لازم را انجام نداده اند و بر مشکلات حاشیه نشینی در حاشیه شهرها دامن زده اند .
عبداللهی خاطرنشان کرد: حاشیه نشین ها همیشه از کمبود امکانات و زیرساخت های مناسب خدماتی، آموزشی، حمل و نقل و محیط زیست، بدلیل موانع قانونی دستگاه های خدمت رسان محروم بوده اند.
وی با بیان اینکه توزیع ناعادلانه امکانات و منابع ملی برخلاف آموزه های اسلام است، گفت: مسئولان متولی کشور باید علت حضور این پدیده نازیبا را آسیب شناسی و با ارائه راهکارهای کارشناسانه نسبت به حل مشکلات این مناطق اقدام کنند.
عبداللهی خاطرنشان کرد: شایسته نظام مقدس جمهوری اسلامی نیست که تعدادی از افراد در رفاه کامل بوده و تعدادی نیز بصورت حاشیه نشین و فقیرانه زندگی کنند.
نماینده اهر و هریس در مجلس شورای اسلامی گفت: حاشیه نشینی از این مملکت رخت بر نمی بندد مگر اینکه برنامه ریزی های اقتصادی و اجتماعی در جهت صحیح هدایت شده و امکانات با عدالت توزیع شده و مشکلات اساسی روستاها را نظیر تردد، امکانات آموزشی، اشتغال و درآمد حل شود.
وی افزود: چنانچه امید به زندگی در روستاها افزایش یابد، دیگر شاهد مهاجرت روستائیان به شهرها نخواهیم بود.
فرماندار اهر نیز با بیان اینکه بیشتر سازه های حاشیه های شهر از استحکام کافی برخوردار نبوده و در مقابل حوادث پیش بینی نشده آسیب پذیر هستند، گفت: باید با نظارت مستمر بر این ساخت و سازها و ایمن سازی مناسب، از حادثه های احتمالی پیشگیری کرد.
زاهد محمودی بر ضرورت ارایه ساز و کارهای مناسب علمی و عملی به منظور مقاوم سازی محیط شهری، به خصوص حاشیه شهرها تاکید کرد.
فرماندار شهرستان اهر از شناسایی ۱۲ منطقه حاشیه نشین آسیب پذیر اجتماعی در سطح شهر اهر خبر داد و افزود: در این مناطق، ۴ هزار و ۸۰۰ نفر که در معرض آسیب های اجتماعی هستند شناسایی و از خدمات مختلف و به خصوص فرهنگی بهزیستی شهرستان اهر استفاده می کنند.
وی افزود: با توجه به اینکه امروز مناطق آسیب پذیر و حاشیه نشینی به یکی از دغدغه های مسئولان نظام تبدیل شده است، در این راستا در شهرستان اهر نیز ایجاد امکانات فرهنگی، ورزشی و خدماتی در حاشیه های شهر اهر از اولویت های مهم در جهت کاهش ناهنجاری های اجتماعی است.
فرماندار اهر گفت: در کنار نهادهای متولی کاهش آسیب های اجتماعی، انتظار می رود خود خانواده ها نیز تلاش کنند.
رئیس دادگستری شهرستان اهر نیز تغییر کاربری اراضی کشاورزی و ساخت و سازهای غیر مجاز رااز مشکلات مناطق حاشیه شهر اهر ذکر کرد.
حجت الاسلام محمدعلی نظری اظهارکرد: متأسفانه عده ای دانسته و یا ندانسته اقدام به تغییر کاربری اراضی کشاورزی و فروش این اراضی و یا ساخت و سازهای غیرمجاز در حاشیه های شهر می کنند.
وی گفت: ادارات مرتبط از جمله جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و آبخیزداری و شهرداری به محض مشاهده هرگونه تغییر کاربری و یا ساخت و سازهای غیرمجاز در حاشیه های شهر جلوی آن را بگیرند تا مشکلاتی برای مردم به وجود نیاید.
وی در ادامه افزود: از شهروندان و همچنین بنگاه های معاملاتی املاک انتظار داریم از خرید و فروش زمین های قولنامه ای خودداری و قبل از هرگونه خرید و فروش و یا ساخت و سازها از ادارات زیربط استعلام کنند.
رئیس دادگستری شهرستان اهر همچنین گفت: در گذشته مهاجرت روستائیان و همچنین درآمدهای کم خانواده ها منجر به تغییر کاربری زمین ها و همچنین ساخت و سازهای غیرمجاز در حاشیه های شهر اهر شده است.
حجت الاسلام نظری خاطرنشان کرد: امروز ساکنان این حاشیه ها با مشکلات قضایی و عدم ارایه خدمات عمومی مواجه هستند و لازم است ادارات مسوول برای جلوگیری از هرگونه مشکلات در این زمینه به صورت میدانی وارد شوند.
وی با بیان اینکه حاشیه‌نشینی مشکلات بزرگ قضایی و حقوقی دارد، اظهارکرد: حاشیه‌نشینی غیر از مشکلات قضایی و حقوقی دارای مشکلات خدماتی است که ادارات نظام‌مهندسی، جهاد کشاورزی و شهرداری و شورا اسلامی شهر را شامل می‌شود که باید مورد بررسی قرار گیرند.
وی با تاکید به اینکه به بحث حاشیه‌نشینی به‌صورت مردم محوری نگریسته شود، گفت: عوامل متعددی مانند بیکاری و فقر باعث به وجود آمدن حاشیه‌نشینی در جامعه می‌شوند که به نظر کارشناسان مسائل اجتماعی و قضایی بیشترین جرائم نیز در این مناطق رخ می‌دهند.
رئیس دادگستری شهرستان اهر با ذکر اینکه متأسفانه حاشیه‌نشینی در برخی موارد باعث آسیب به روستاها و کم شدن محصولات آنان نیز می‌شود اظهارامیدواری کرد: با نگاه امنیت محور و مردم محور به بحث حاشیه‌نشینی ورود شده و معضلات و مشکلات این بخش حل‌ و فصل شود.
دادستان عمومی و انقلاب اهر نیز در این خصوص گفت : متأسفانه مناطق محروم و حاشیه‌ای شهر اهر هم اکنون از کمترین امکانات رفاهی و بهداشت محروم هستند و انتظار داریم شهرداری و دستگاه‌های مرتبط با حضور میدانی در این مناطق و لمس محرومیت‌ها اقدامات اساسی در جهت حل مشکلات آنها کنند.
رحیم عبداللهی گفت: کانال محله «شله بران» در این منطقه محروم به یک معضل عمومی تبدیل شده و چند سال است این کانال به صورت روباز سلامت و بهداشت اهالی این منطقه را تهدید می‌کند که انتظار داریم مسؤولان راهکارهای لازم را برای حل این مشکل ارائه کنند.
وی بهره‌مندی از آب بهداشتی و سالم را حق همه مردم چه شهری و چه روستایی و حاشیه شهری برشمرد و از اداره آب و فاضلاب روستایی خواست در روستاهایی که از امکانات آب بهداشتی محروم هستند، با کمک مسؤولان ارشد شهرستان و همکاری ادارات اقدام لازم جهت بهره‌مندی آنها از آب سالم و بهداشتی انجام شود.
معاون فرماندار شهرستان اهر هم با اشاره به اینکه۳۰ درصد جمعیت شهر اهر در مناطق حاشیه‌ای سکونت دارند، گفت: مناطق حاشیه نشین یکی از معضلات شهری بوده که نیازمند توجه بیش از پیش مسئولان است و در این راستا مناطق حاشیه نشین شهری از سوی شهرداری شناسائی شده است و امیدواریم شهرداری با برآورد کارشناسی و تامین اعتبارات لازم نسبت به عمران و آبادانی این مناطق اقدام لازم را انجام دهد.
مدد سمندری با بیان اینکه بیشتر محلات و کوچه‌های حاشیه شهر اهر از خدمات عمومی برخوردار نیستند، خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه مردم مناطق حاشیه و کم برخوردار شهری، به طور عمده از کوچه‌های آسفالت‌ریزی شده، پارک، محل بازی کودکان و خانه بهداشت محروم‌ند توجه بیشتر شهرداری و شورای شهر به این مناطق ضروری است.
لیلی اکبرزاده رئیس اداره بهزیستی شهرستان اهر نیز با اشاره به اینکه ۸۰ درصد پرونده‌های بهزیستی مربوط به افراد حاشیه نشین است، گفت: با توجه به اینکه جمعیت ساکن در مناطق حاشیه‌نشین ، فعالیت های پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در این مناطق متمرکز است.
رئیس کمیته امداد امام خمینی اهر هم با اشاره به معضل حاشیه نشینی در شهر اهر گفت: روستائیان حاشیه نشین شهری تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) که برای اسکان به روستاهای خود بروند، وام خوداشتغالی جهت فعالیت در بخش کشاورزی و دامی و سایر زمینه های مرتبط در مناطق روستائی دریافت خواهند کرد.
ارسلان طهماسبی خاطرنشان کرد: این اقدام با هدف ترغیب روستائیان به مهاجرت معکوس به محل های سکونت قبلی آنها صورت می گیرد تا ضمن حل مشکل حاشیه نشینی، زمینه اشتغال و درآمد پایدار در روستاها فراهم شود.
وی با اشاره به رویکرد جدید کمیته امداد امام خمینی شهرستان اهر در بخش مسکن گفت: کمیته امداد اهر در این راستا با برنامه ریزی لازم در مناطق محروم و دور افتاده روستائی نسبت به احداث واحدهای مسکونی بانظارت کارشناسان فنی و استفاده از مصالح بادوام اقدام کرده است.
وی گفت: با حمایت خیرین توانسته ایم نسبت به ساخت سرپناه مناسب برای ۱۲۰ خانواده نیازمند در این شهرستان اقدام کنیم که امیدواریم این مساعدت ها تداوم یافته و شاهد افزایش ساخت مسکن مناسب برای مددجویان نیازمند باشیم.
مدیر کمیته امداد شهرستان اهر با اشاره به اینکه مددجویان تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی در بازپرداخت اقساط وام‌های زلزله با مشکل مواجه هستند، خاطرنشان کرد: بیش از ۴۶۰ نفر از مددجویان کمیته امداد برای بازسازی مساکن وام دریافت کرده‌اند که حتی یک نفر هم توانایی بازپرداخت اقساط وام را ندارد و انتظاری که داریم حداقل برای مددجویان کمیته امداد و بهزیستی سخت‌گیری نکنند.
رئیس شورای اسلامی شهر اهر هم گفت: رویکرد ما در شورای‌اسلامی شهر توسعه‌ مناطق حاشیه‌ای و کمتر برخوردار و توزیع عادلانه‌ خدمات در این مناطق است و سیاست گذاری ما در این خصوص توجه بیشتر به حاشیه‌ شهر بوده که با جدیت همچنان ادامه دارد.
صمد علی اکبرزاده اهری ، با ابراز خرسندی از توجه مسئولان نسبت به حل مشکلات حاشیه‌ شهر افزود: برنامه‌های زیادی برای مناطق حاشیه نشین داریم اما برای حل مشکل این مناطق باید تمامی ارگان های ذیربط از جمله شهرداری با استفاده از مشارکت مردمی نهایت تلاش خود را به عمل آورند.
کارشناس برنامه ریزی شهری و روستایی هم گفت: بررسی ویژگی های اجتماعی حاشیه نشینان شهر اهر نشانگر دو ویژگی عمده است اول اینکه محل تولّد اغلب حاشیه نشینان، روستاهای واقع در شهرستان اهر بوده و تنها نسبت کمتری از شهرهای اطراف به این محدوده ها مهاجرت کرده اند و دوم اینکه عمده مهاجرت ها بصورت خانواری و گروهی بوده و به دلیل شرایط سرپرست خانوار مهاجرت و در این محلات ساکن شده اند.
جواد پورفتحی افزود: مشکل اسکان غیر رسمی در شهر اهر به دلیل موقعیت جغرافیایی این شهر به عنوان بزرگترین شهر شمال شرق استان آذربایجان شرقی و استقرار یافته در میان انبوه روستاهای کوچک و بزرگ مهاجرفرست، در چند سال اخیر با اندازه ای سرعت یافته است که چهارسوی این شهر را فراگرفته و برخورد با آن را با مشکل جدی روبرو کرده است.
وی افزود: وضعیت اقتصادی، اجتماعی و کالبدی این محلات نامناسب بوده و به دلیل اوضاع بسیار نامناسب بهداشتی به دلیل جاری شدن آزادانه فاضلاب ها و نگهداری حیوانات در بعضی واحدهای مسکونی، احتمال بروز بیماری های عفونی و توسعه آن به سایر قسمتهای شهر وجود دارد.
این کارشناس شهری و روستائی گفت: بررسی وضعیّت اقتصادی حاشیه نشینی در اهر، نشاندهنده ارتباط عمیق ویژگی های اقتصادی با ویژگی های اجتماعی از جمله مهاجرت، سطح فرهنگی و تحصیلات و تخصّص کاری است.
وی گفت: بررسی ها نشان می دهد بیشتر ساکنین حاشیه نشین در بخش صنعت ساختمان اشتغال داشته و به دلیل تأثیر شرایط فصلی و گاهی شرایط رکود اقتصادی از درآمد چندانی بهره مند نیستند.
به هر حال کنترل و مقابله با آسیب های اجتماعی،فرهنگی و اقتصادی ناشی از حاشیه نشینی، نیازمند تصمیم های اصولی و برنامه ریزی های جامع و تدوین استراتژی مناسب با رویکرد کوتاه مدت و بلندمدت است.
در کنار ارتقای فرهنگ عمومی و آگاهی از پیامدهای تشکیل حاشیه نشینی، با همکاری و هماهنگی لازم بین مدیران و مردم شهر می‌توان معضلات حاشیه نشینی را کاهش داد.
شهرستان اهر یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی است و مرکز آن نیز شهر اهر است.
جمعیت این شهرستان بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال۹۰ هجری شمسی ۱۲۸ هزار نفر است که ۹۲ هزار نفر در شهر اهر و ۳۶ هزار نفر در روستاها به سر می‌برند.
کشاورزی و دامداری دو قطب اقتصادی و تولیدی در این منطقه است و در کنار آن باغداری، دامپروری و زنبورداری نیز صورت می‌گیرد.
فرش‌بافی، ورنی‌بافی، جاجیم‌بافی، گلیم‌بافی در روستاها و در بین عشایر این شهرستان رواج دارد.
گزارش از رضا بالاگر

انتهای پیام/